9/16/2019

Dieta ma wpływ na trądzik? Poznaj 5 faktów zanim przejdziesz na dietę!

1. Dieta przeciwtrądzikowa była wiele razy uznawana za mit. [1, 2, 3, 4]

Dieta przeciwtrądzikowa na przełomie wielu lat miała swoje wzloty i upadki. Raz była uznawana nawet przez dermatologów, innym razem wkładano ją do worka z innymi mitami dietetycznymi. A w ciągu ostatnich dziesięcioleci, pogląd o braku związku między dietą a trądzikiem, stał się doktryną wśród dermatologów.  C o miało wpływ na tak skrajne opinie? 

Pod koniec XIX i na początku XX wieku podręczniki dermatologiczne uznawały dietę jako jeden z elementów leczenia trądziku. Zmiana nastąpiła pod wpływem badań z końca lat 60. i z początku lat 70. XX wieku. Z tego powodu coraz rzadziej zalecano takie postępowanie podczas leczenia.

Pierwszym, który zakwestionował przekonanie o braku wpływu diety na trądzik, był Cordain i jego współpracownicy. Zbadali oni populacje, w których trądzik nie występował wcale. Czym charakteryzowała się ich dieta? Nie spożywały one węglowodanów o wysokim indeksie glikeczminym (IG) i produktów mlecznych. Badanie to było podłożem pod hipotezę, że trądzik jest typową chorobą krajów zachodnich, a tym samym nasze odżywianie ma na niego wpływ. 

Kolejnym przełomowym etapem, były badania, które wykazały, że dieta ma wpływ na czynniki hormonalne powiązane z patogenezą trądziku. Od tego momenty rozpoczęto na nowo badać związek między dietą, a tym schorzeniem. 

2. Przyczyny trądziku są złożone i nie do końca poznane. [1, 2, 5, 6, 7, 8]

Najpierw dochodzi do powstania zaskórnika, w wyniku nadmiernego wytwarzania i gromadzenia się korneocytów (martwych komórek naskórka), czemu towarzyszy często zwiększona produkcja łoju. W końcu ujście mieszka włosowego zostaje zablokowane, co stwarza dobre warunki do kolonizacji bakterii. Z kolei ich obecność wywołuje odpowiedź immunologiczną, w skutek czego powstaje stan zapalny. Efektem jest pojawienie się charakterystycznej zmiany na skórze. 

Trądzik najczęściej dotyka osoby w okresie dojrzewania. Natomiast może utrzymywać się również w wieku dorosłym, czego jestem dobrym przykładem. Bywa, że mają z nim problem również osoby w czwartej dekadzie życia, a nawet starsze. 

Jest to choroba wieloczynnikowa i niezakaźna, a przyczyny jej powstawania nie są do końca poznane. Wymienia się 4 główne czynniki, biorące udział w patogenezie:

• zwiększona aktywność gruczołów łojowych (zwiększone wydzielanie sebum - łoju),
• nadmierne rogowacenie mieszków włosowych,
• namnażanie bakterii Propionibacterium acnes,
• uwalnianie mediatorów zapalnych w skórze (stan zapalny).

Z kolei na te 4 elementy wpływ mają czynniki genetyczne i środowiskowe (w tym dieta).

Nie bez znaczenia są również zaburzenia hormonalne (najważniejszą rolę pełnią androgeny), czynniki psychologiczne, zanieczyszczenie powietrza, stosowanie drażniących preparatów na skórę oraz leki. Jednak najsilniejsze działanie mają czynniki genetyczne. Wykazano, że jeśli oboje rodzice mieli trądzik, to ich dziecko ma powyżej 50% prawdopodobieństwo wystąpienia choroby.

Natomiast samo dziedziczenie nie tłumaczy w pełni częstotliwości występowania trądziku, który dotyka ponad 80% populacji krajów zachodnich. Badania ekologiczne sugerują, że częstość występowania zmian trądzikowych jest wyższa w populacjach prowadzących zachodni styl życia. Co więcej, przejęcie takiego sposobu żywienia, wiąże się ze wzrostem rozwoju choroby.

3. Dieta może mieć wpływ na nasilenie trądziku. [2, 4, 7, 10, 11, 12]

Łącznikiem diety z trądzikiem są  m.in.  insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF-1), markery stanu zapalnego, insulina, androgeny oraz mediatory hormonalne, takie jak globulina wiążąca hormony płciowe. Wszystkie te czynniki mają wpływ na patogenezę trądziku, a jednocześnie zmieniają się one pod wpływem diety. 

Poniżej kilka doniesień naukowych.

• Polimorfizm genu IGF-1 jest związany z większą podatnością na trądzik, u osób u których występuje. 
• Poziom IGF-1 we krwi jest związany z nasileniem zmian skórnych - im większe stężenie, tym większe nasilenie trądziku obserwowano. 
• IGF-1 ma wpływa na zwiększenie produkcji sebum i wpływa na wzrost stanu zapalnego. Może być główny czynnikiem, który stymuluje wzrost nabłonka mieszka włosowego i rogowacenie, doprowadzając do rozwoju zmian trądzikowych.
• Hormony androgenowe wpływają na produkcję sebum, przyczyniając się do rozwoju trądziku. Dodatkowo swoją rolę może odgrywać tutaj insulina i globulina wiążąca hormony płciowe.
• Dieta ma wpływ na hormony androgenowe, IGF-1, insulinę, endogenne białka i mediatory zapalne, które odgrywają rolę w patogenezie trądziku. 

4. Obecnie nie ma oficjalnych zaleceń dietetycznych dla osób z trądzikiem. [13, 14]

  

Niektóre organizacje zajmujące się chorobami skóry, poświęcają temu tematowi niewiele uwagi na swoich oficjalnych stronach. Według British Skin Foundation istnieje mało dowodów, które pokazałyby związek między jakąkolwiek żywnością, jak czekoladą czy fast foodami, a trądzikiem. Nie wspominają natomiast nic o produktach o wysokim indeksie glikemicznym czy o produktach mlecznych, których związek z trądzikiem jest najlepiej jak dotąd poznanym. Zaznaczają jednocześnie, że zdrowa i zbilansowana dieta, zawierająca świeże owoce i warzywa, jest korzystna dla zdrowia. Dlatego taką dietę zalecają również chorym z trądzikiem.

Obszerniej temat został opisany przez American Academy of Dermatology. Co prawda nadal nie zalecają oni żadnych szczególnych zmian w diecie u osób dotkniętych trądzikiem. Jednak zwracają uwagę na pewne kwestie żywieniowe, które mogą mieć znaczenie w jego rozwoju . Według AAD, badania na temat diety o wysokim indeksie glikemicznym są przekonujące i taka dieta może mieć znaczenie u chorych. Z kolei, dotychczasowe dowody na temat produktów mlecznych, organizacja uznaje za ograniczone. Według nich lepiej zbadany jest związek między wysokim IG, niż produktami mlecznymi, a trądzikiem.

Niestety, na ten moment nie ma oficjalnych zaleceń, które mówiłyby konkretnie, co należy wykluczyć z diety u osób chorujących na trądzik.

5. Eksperci nie są zgodni, co do sensu stosowania diety przeciwtrądzikowej. [1, 2, 7]

Skoro nie ma oficjalnych zaleceń, to czy dieta nie ma związku z trądzikiem i nie należy zawracać sobie nią głowy? Wiele wskazuje na to, że nie można bagatelizować tego związku. Jednak do tej pory nie dostarczono jednoznacznych dowodów w tym temacie. Z tego powodu wydawanie oficjalnych zaleceń nie jest możliwe.

Aby potwierdzić ten związek potrzebne są dobrej jakości badania randomizowane z interwencją dietetyczną. Niestety tego rodzaju badania są często trudne do przeprowadzenia. 

W przeglądzie z 2018 roku, stwierdzono, że dostępna literatura dostarcza pewnych dowodów na istnienie związku między dietą a trądzikiem. Jednak dysponujemy jedynie badaniami poziomu B (randomizowane badania z poważnymi ograniczeniami lub małą liczbą osób) i poziomu C (badania kliniczno-kontrolne lub kohortowe). W przeglądzie jako produkty i związki o potencjalnym wpływie na trądzik opisuje się: produkty mleczne, żywność hiperglikemiczną, białka serwatki, alkohol, herbatę, kawę, czekoladę i sól. Według badaczy w tym momencie na szczególną uwagę spośród wymienionych, zasługują jedynie produkty mleczne, białka serwatki i żywność hiperglikemiczna. 

Istnieją też bardziej pozytywne głosy w sprawie. Uważa się, że niektórzy pacjenci z trądzikiem mogą odnieść korzyści z porad dietetycznych. Dodatkowo, dieta o niskim indeksie/ładunku glikemicznym ma wiele innych udowodnionych korzystnych efektów zdrowotnych. Pomaga w utracie masy ciała, poprawia wrażliwość na insulinę i obniża poprawia lipidogram. Z tego powodu zalecenie jej osobom z trądzikiem może przynieść również inne pozytywne skutki, nie tylko w odniesieniu do zmian skórnych.

PODSUMOWANIE

Jak widzisz, opinie na temat słuszności stosowania zaleceń dietetycznych w trądziku są skrajne. Jedni eksperci zdecydowanie twierdzą, że związek ten należy traktować bardzo ostrożnie i wstrzymać się od wdrażania zmian w diecie u osób chorujących. Inni oceniają obecne dowody, jako wystarczające do tego, aby podjąć pewne zmiany dietetyczne. Jedno można powiedzieć na pewno - temat jest bardzo kontrowersyjny.

W mojej ocenie, badania nie pozwalają na "hura optymizm", ale też nie sposób przejść obok nich obojętnie. Na pewno jestem daleka od wmawiania komukolwiek, że zmiany w sposobie żywienia wyleczą trądzik. Jednak uważam, że mogą wspomóc leczenie farmakologiczne, a zdrowa dieta wpłynie na wygląd i stan skóry. Nawet jeśli nie zmniejszy nasilenia zmian trądzikowych, to może mieć inne pozytywne efekty dla skóry. Dzięki temu będzie ona po prostu wyglądać lepiej. Dodatkowo założenia "diety przeciwtrądzikowej" mogą działać pozytywnie na masę ciała, samopoczucie i inne aspekty zdrowotne. To są już dwa dobre powody do tego, aby wprowadzić kilka zdrowych zmian w swoim żywieniu.

Ważne jest, aby dieta nie była restrykcyjna i nie powodowała niedoborów pokarmowych, ponieważ to może jeszcze pogorszyć stan skóry. Szczególnie mam tutaj na myśli eliminacje produktów mlecznych. Jeśli nie potrafisz samodzielnie skomponować zdrowego jadłospisu, zgłoś się do specjalisty.

BIBLIOGRAFIA

1. Claudel JP, Auffret N, Leccia MT et al. Acne and nutrition: hypotheses, myths and facts. J Eur Acad Dermatol Venerol 2018 Oct; 32)10): 1631-1637. 
2. Webb D. The diet-acne connection. Today's Dietitian. 2019 Feb Vol.21, No 2, P. 38. 
3. Cordain L, Lindeberg S, Hurtado M et al. Acne vulgaris: a disease od Western civilization. Arch Dermatol 2002 Dec; 138(12): 1584-90.
4. Spencer EH, Ferdowsian HR, Barnard ND. Diet and acne: a review of the evidence. Int J Dermatol. 2009 Apr;48(4):339-47. 
5. Janda K, Chwiłkowska M. Trądzik pospolity - etiologia, klasyfikacja, leczenie. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2014, 60, 2, 13-18. 
6. A. Kucharska, A. Szmurło, B. Sińska. Significance of diet in treated and untreated acne vulgaris. Postępy Dermatol Alergol 2016; 33(2): 81-86. 
7. Mwanthi M, Zaenglein AL. Update in the management od acne in adolescence. Curr Opin Pediatr. 2018 Aug;30(4):492-498. 
8. Ghodsi SZ, Orawa H, Zouboulis CC. Prevalence, severity, and severity risk factors of acne in high school pupils: a community-based study. J Invest Dermatol. 2009 Sep;129(9):2136-41. 
9. Tasli L1, Turgut S, Kacar N, et al. Insulin-like growth factor-I gene polymorphism in acne vulgaris. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2013 Feb;27(2):254-7. 
10. Holmes MD1, Pollak MN, Willett WC, et al. Dietary correlates of plasma insulin-like growth factor I and insulin-like growth factor binding protein 3 concentrations. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2002 Sep;11(9):852-61. 
11. Rahaman SMA, De D, Handa S, et al. Association of insulin-like growth factor (IGF)-1 gene polymorphisms with plasma levels of IGF-1 and acne severity. J Am Acad Dermatol. 2016 Oct;75(4):768-773. 
12. Mirdamadi Y, Thielitz A, Wiede A, et al. Insulin and insulin-like growth factor-1 can modulate the phosphoinositide-3-kinase/Akt/FoxO1 pathway in SZ95 sebocytes in vitro. Mol Cell Endocrinol. 2015 Nov 5;415:32-44. 
13. Informacje ze strony British Skin Foundation. LINK
14. American Academy of Dermatology. Role of diet in acne: Recommendations. LINK